Pomnik Krzyża Nowohuckiego znajduje się w Krakowie, na osiedlu Teatralnym, tuż przed kościołem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Jest to Dzielnica XVIII Nowa Huta. Dzisiaj pomnik jest jednym z zabytków i ciekawą atrakcją dla turystów, ale nawiązuje do historii krzyża, o który przed laty toczyły się poważne spory.
Pomnik zajmuje to samo miejsce, w którym przed laty znajdował się Krzyż Nowohucki. To ważny symbol, o który toczyły się dawniej ważne walki. Pomnik wybudowano w pięćdziesiąt lat od postawienia krzyża. Historia krzyża i pomnika są niezwykle ciekawe, dlatego omówimy je krótko poniżej.
Historia krzyża w Nowej Hucie
Drewniany krzyż stanął na placu, gdzie miał stanąć pierwszy kościół w Nowej Hucie, 17 marca 1957 roku. Był on uwzględniony w planach budowy nowego miasta.
W miejscu krzyża miał zatem powstać kościół, ale władze komunistyczne cofnęły wtedy zezwolenie na jego budowę. Krzyż polecono usunąć. 27 kwietnia 1960 roku wjechały na plac koparki, by wykopać krzyż. Zamiast kościoła władze miasta postanowiły postawić jedną ze szkół, które powstawały wtedy w całym kraju – czyli tzw. „tysiąclatkę”. Działa ona do dzisiaj jako Szkoła Podstawowa nr 87 w Zespole Szkół Ogólnokształcących Sportowych nr 2.
Jednak krzyż dla wielu osób był ważnym elementem architektury miejskiej i symbolem, bez którego nie mogli sobie wyobrazić miasta. Mieszkańcy stanęli w obronie krzyża. W końcu, 27 kwietnia 1960 roku, zaczęli interweniować siłą – doszło nawet do walk ulicznych z milicją i dużych rozruchów. W efekcie postawy nowohucian krzyż pozostał na swoim miejscu. Szkołę wybudowano obok niego, a kościół powstał w tym miejscu dopiero w 2001 roku.
Pomnik jako symbol niewybudowanego kościoła w Nowej Hucie
Pomnik został odsłonięty i poświęcony 10 listopada 2007 roku przez kardynała Stanisława Dziwisza. Autorem jego projektu był prof. Stefana Dousy, z kolei otoczenie pomnika zaaranżował dr. arch. Krzysztof Ingarden. Pomnik zbudowano z brązu, w firmie „Metalodlew” w Nowej Hucie. Liczy on 4,85 m wysokości.
Co z kolei stało się z Krzyżem Nowohuckim? Zachował się, ale został przeniesiony i dzisiaj znajduje się przy północnej ścianie kościoła. Tak, obiekt sakralny jednak powstał. Kościoła co prawda wtedy nie wybudowano, postawiono – zgodnie z planami – szkołę. Dodajmy, że jednak kościół powstał, ale niemal 40 lat później. Krzyż Nowohucki, czyli łaciński krzyż na osiedlu Teatralnym, przez wiele lat był jednym z najbardziej rozpoznawanych symboli Nowej Huty.
KwK, f: KrakowiakKW / pixabay